Tijdschrift voor Privaatrecht

De privaatrechtelijke handhaving van het mededingingsrecht is al jaren een onderwerp van betekenis. Dit artikel bevat een analyse van een aantal artikelen uit Richtlijn 2014/104/EU (en de daarop gebaseerde nationale wetgeving) die enkele discutabele gedragsprikkels voor de privaatrechtelijke handhaving van het mededingingsrecht voortbrengen. Volledige vergoeding – het doel van de Europese richtlijn – is met de hulpmiddelen die de richtlijn biedt onwaarschijnlijk. Aandacht ontbreekt vooral voor de schadecomponenten volume-effect en deadweight loss, wat leidt tot verscheidene daaruit voortvloeiende problemen.

Deze bijdrage argumenteert dat de privaatrechtelijke handhaving van het EUmededingingsrecht een Europees recht op schadevergoeding kent dat zijn grondslag rechtstreeks in de artikelen 101 en 102 VWEU vindt. Wegens de afwezigheid van een uitgewerkt Unierechtelijk kader krijgt de wisselwerking tussen het Europese recht en het toepasselijke nationale aansprakelijkheidsrecht vorm aan de hand van een eendelig schadevergoedingssysteem. Een vergelijking met de leerstukken over de aansprakelijkheid van de EU-lidstaten en van de EU-instellingen helpt invulling te geven aan dat systeem. Zo wordt het duidelijk welke modaliteiten van het recht op schadevergoeding al een autonome Unierechtelijke invulling (kunnen) kennen. Uit die vergelijking blijkt ook welke modaliteiten het toepasselijke nationale recht nog bepaalt.

De creatie van ruimtelijk rendement, of anders gezegd, efficiënter omgaan met het ruimtebeslag, is een van de middelen om het doel van een duurzamere leefomgeving te bereiken. Het vernieuwde opstalrecht biedt belangrijke opportuniteiten om hieraan bij te dragen. De stapeling van eeuwigdurende opstalrechten maakt het immers mogelijk om verschillende functie-invullingen te combineren en vastgoed op een driedimensionale manier te structureren. In deze bijdrage wijzen de auteurs op de contractuele en omgevingsrechtelijke aandachtspunten bij de vestiging van een eeuwigdurend opstalrecht. Wil het eeuwigdurende opstalrecht een efficiënt instrument zijn voor duurzaam grondgebruik, dan is het aangewezen de verschillende constitutieve bestanddelen op een teleologische wijze te interpreteren. Ook wat het omgevingsrecht betreft, en in het bijzonder de verplichting tot het verkrijgen van een verkavelingsvergunning, is een zekere pragmatiek wenselijk.

In 2022 zijn de termen duurzaamheid en duurzame ontwikkeling niet meer weg te denken uit het brede maatschappelijke en het academische debat. Er is zeer veel voor te zeggen om ook het privaatrecht te betrekken bij dit debat. Het privaatrecht is namelijk een rechtsgebied dat kan helpen bij het behalen van de duurzaamheidsdoelstellingen. Door niet alleen publiekrechtelijk af te dwingen of prikkels te scheppen, maar vooral ook privaatrechtelijk te faciliteren, kan het recht burgers en bedrijven ertoe aanzetten om zelf actie ondernemen. Nu zijn er verschillende manieren om duurzaamheid in het privaatrecht te benaderen. Afhankelijk van de definitie van duurzaamheid en het deelgebied van het privaatrecht leidt dat tot verschillende uitkomsten. In deze bijdrage trachten wij beide elementen te benoemen en onder een gezamenlijke begripsvorming en methodologie te brengen. Zo creëren wij een basisonderzoeksagenda voor de subdiscipline Privaatrecht en Duurzaamheid.

In een eerste beweging gaat onze aandacht uit naar de betekenis van het concept ‘duurzaamheid’. Daarbij zoeken wij aansluiting bij de algemeen bekende en aanvaarde omschrijving die de Verenigde Naties hanteren. Die omschrijving concretiseren wij vervolgens met het oog op privaatrechtelijk onderzoek.

In een tweede beweging ontwikkelen wij een normatieve en proactieve methodologie voor Privaatrecht en Duurzaamheid. Daarbij bouwen wij in sterke mate voort op de normatieve methode van Joseph Singer, om deze vervolgens in een zeer concrete tweestapsmethode te gieten die rechtstreeks kan worden toegepast door elke onderzoeker binnen Privaatrecht en Duurzaamheid. Deze methode wordt vervolgens in verband gebracht met de rechtstheoretische traditie van de Interessenjurisprudenz. Ten slotte illustreren wij onze methode aan de hand van een aantal concrete toepassingsgevallen.

Dit Overzicht van Rechtspraak over medisch recht is het tweede dat wordt gepubliceerd in het Tijdschrift voor Privaatrecht1. Besloten werd om het overzicht in principe te laten aanvangen in het jaar 2016. De derde editie van mijn verhandeling in het kader van de Algemene Praktische Rechtsverzameling2 werd afgesloten op 29 februari 2016 zodat de lezer voor de rechtspraak die voor 2016 werd gepubliceerd, daar terecht kan.